کلیات صنعت آجر

در صنعت آجر حدود 7000 کارخانه فعال در ایران موجود است که میزان تولید اسمی سالیانه آنها بیش از 50 میلیون تن می‌باشد. محصولات اکثر ‌این کارخانجات، شامل آجر سنتی، آجر ماشینی و بلوک تماما با فن‌آوری قدیمی ‌تولید می‌شوند که علاوه بر انرژی‌بری بسیار بالا در تولید (بیش از 2 برابر انرژی‌بری تولید آجر با فن‌آوری جدید)، از بسیاری از مزایای نهفته در استفاده از آجرهای جدید بی‌بهره می‌باشند. سهم 45 درصدی هزینه‌های انرژی در تولید آجر از دیدگاه اقتصاد ملی، خود بیانگر شدت انرژی مصرفی بسیار بالا در این صنعت و لزوم توجه به آن می‌باشد.

راهکارهای بهینه‌سازی مصرف انرژی

• راهکارهای کوتاه مدت و کم هزینه.
• راهکارهای بلندمدت و پرهزینه.

اجرای راهکارهای کوتاه‌مدت و کم‌هزینه در مقایسه با راهکارهای بلند‌مدت و پر‌هزینه از نظر اجرا، عملی‌تر و برای صاحبان واحدهای تولیدی نیز قابل قبول‌تر می‌باشد. با توجه به اینکه در کشور نزدیک به 7000 کوره آجرپزی وجود دارد, بهترین راهکارهای کم‌هزینه استفاده از مشعل‌های با راندمان بالا در کوره‌های هوفمن موجود و بازیافت حرارت از این کوره‌ها است.

راهکارهای کم هزینه و کوتاه مدت

• استفاده از سوخت‌پاش‌های راندمان بالا در کوره‌های هوفمن با حدود 20 درصد صرفه‌جویی.
• بازیافت حرارت در کوره‌ها.
• آموزش پرسنل.
• استفاده از مشعل‌های با راندمان بالا.
• بازیافت حرارت از کوره‌های هوفمن جهت استفاده در قسمت خشک کن.

راهکارهای پرهزینه و بلندمدت

• جایگزینی ماشین‌آلات مدرن در خط تولید شامل تجهیزات، سنگ‌شکن، میکسر، اکسترودر.
• نصب خشک‌کن با راندمان بالاتر و کاهش ضایعات و مصرف انرژی کمتر.
• جایگزینی کوره تونلی بجای کوره هوفمن که دو تا سه برابر شدت مصرف انرژی را کاهش می‌دهد.
• استفاده از سیستم بسته‌بندی مدرن بمنظور کاهش ضایعات.

تنوع تولید آجر در کشور

همانگونه که در نمودار زیر مشاهده می شود، بیشترین سهم تولید آجر کشور مربوط به آجرهای فشاری می باشد که این خود گویایی پایین بودن کیفیت آجرهای تولیدی و همچنین بالا بودن میزان مصرف سوخت در این صنعت می باشد.

در نمودار زیر سهم استان های مختلف کشور از مصرف مجموع حامل های سوخت در گروه صنعتی آجر، کاشی، سرامیک و چینی نشان داده می شود.

تعداد واحدهای تولید کننده آجر و سفال در استانهای مختلف کشور

تولید آجر در استانهای مختلف کشور (تن در سال)

مقایسه سهمیه سوخت در استانهای مختلف (لیتر /سال)

مقایسه نسبت مصرف سوخت به تولید در استانهای مختلف (لیتر / تن)

سوخت قابل تخصیص به واحدهای تولید آجر و سفال در استانهای مختلف کشور در مقایسه با سهمیه موجود ( لیتر در سال ) در نمودار زیر نشان داده شده است.

مقایسه مصرف انرژی حرارتی در تولید آجر ماشینی در ایران و برخی کشورهای اروپایی در نمودار زیر دیده میشود. لازم به ذکر است که دستورالعمل معیار مصرف سوخت برای واحدهای تولیدی آجر که دارای خشک کن هستند، 80 لیتر معادل نفت کوره بر تن آجر تولیدی (معادل 3.45 مگاژول بر تن) و برای واحدهای تولید کننده آجر که خشک کن ندارند، 55 لیتر معادل نفت کوره بر تن تولیدی می باشد.